“Voor we aan het gesprek beginnen, willen we jullie uitnodigen op ons persmoment van komende woensdag. We trekken in stoet door Brugge en vragen extra werkingsmiddelen voor de jeugdzorg. Want wist je dat onze werkingsmiddelen al sinds 2010 niet meer geïndexeerd zijn terwijl we sinds 2022 alleen al vijf indexsprongen kenden? Sommige vzw’s dreigen nu zelfs failliet te gaan, terwijl de nood aan ondersteuning bij jongeren nog nooit zo groot was.”

De toon is gezet. We zijn op bezoek bij vzw De Patio, een van de zeven organisaties die in het Brugse actief zijn in de bijzondere jeugdhulp. Voor ons zitten erg geëngageerde mensen, met het hart op de tong. “De toestand is bij momenten erg frustrerend. We voelen de zorgnoden, ook de aandacht vanuit het beleid is toegenomen, maar daar staan geen middelen tegenover. Er zijn enkel de werkingsmiddelen, maar investeren in personeel of opleiding kan niet.”

De Patio is een koepelorganisatie waarbij op verschillende wijzen aan jeugdhulp gedaan wordt; van ambulante tot residentiële jeugdzorg, maar bijvoorbeeld ook via het werken met niet-begeleide minderjarigen zoals jongeren uit asielcentra.

In elk van de settings gaan ze met de jongeren aan de slag. En de nood is hoog.

“Op dit ogenblik bestaat er bij het crisismeldpunt een wachtlijst van 22 (!) jongeren. Tweeëntwintig jongeren dus die in een crisissituatie zitten, dringende hulp nodig hebben en dat niet kunnen krijgen omdat er niet genoeg bedden beschikbaar zijn. Jammer genoeg is dat niet alleen in de Brugse regio zo. En dan spreken we nog niet over de niet-acute zorgvragen. Overal in Vlaanderen vallen er dus jongeren uit de boot en dat is schrijnend.”

Nochtans valt er zoveel waardevol werk te verrichten.

Een van de deelwerkingen van vzw De Patio is BAAB, het Bureau Alternatieve Afhandeling Brugge. “Vorig jaar waren er in het gerechtelijk arrondissement Brugge 466 jongeren die vanuit het parket het aanbod kregen om in bemiddeling te gaan met hun slachtoffer. Bedoeling is dat er op vrijwillige en authentieke wijze een gesprek komt die wonden kan doen helen. Die vrijwilligheid is heel belangrijk. Zowel dader als slachtoffer kunnen weigeren als ze er niet klaar voor zijn. Zo zien we onze maatschappij jammer genoeg wel wat opschuiven en stellen we vast dat er ook steeds meer slachtoffers niet meer bereid zijn tot gesprek.”

“Tegelijk zijn we hoopvol. Want als we de kans krijgen om ons ding te doen, om een traject in gang te zetten, dan mondt dat in 80% uit in een resultaat waar beide kanten zich goed bij voelen. Bemiddelen kan heel wat betekenen voor mensen. Als mensen zich open kunnen stellen, naar de anderen willen luisteren, dan kunnen ze serieuze stappen vooruit zetten. Want vaak is er ook angst bij slachtoffers om met de gevolgen van bemiddeling om te gaan.”

 “Vaak komt de uitspraak van de rechter en dus het bijhorende aanbod om in bemiddeling te gaan, pas twee jaar na de feiten. Dan merken we bij beide partijen de wil om de dingen eindelijk achter zich te laten en een plaats te geven, maar laten we natuurlijk ook kansen liggen om dat op een fundamentele manier te doen.”

Een van de andere werkingen binnen het de vzw is die van het team maatregelen.

Binnen een traject van verplichte alternatieve gerechtelijke maatregelen gaat het team aan de slag met jeugddelicten, al dan niet met een rugzak.

“Grosso modo werken we in drie grote blokken: we polsen naar de identiteit en talenten van de jongere, werken rond feiten, inzicht in de gevolgen van die feiten en herstel, maar ook rond toekomstmogelijkheden.

Daarbij gingen we nu met de steun van het Fonds Strandschelp aan de slag met het Keuzekompas, een tool waarbij we gerichte vragen stellen aan de jongeren.

We brengen op die manier in kaart welke talenten ze hebben, waar ze behoefte aan hebben, welke kant ze al dan niet uit willen in de toekomst. Dat jongeren op die manier benaderd worden, met aandacht voor talenten en niet voor wat ze mispeuterden, is voor velen een hele verademing. Veel jongeren zeggen ons dat dit de eerste keer is dat ze echt gehoord worden, dat er naar hen geluisterd wordt, als jongere.
Die veilige omgeving waarin zij eens centraal gesteld worden, maakt vaak veel mogelijk.

Ook voor hulpverleners is het kunnen gebruiken van dergelijke tools heilzaam.

“Hoewel zo’n instrumenten erg duur zijn voor non profitorganisaties als de onze, brengen ze wel zuurstof in onze manier van werken. Een van onze collega’s kreeg de mogelijkheid om zich in de methodiek te verdiepen, gaat er nu mee aan de slag en introduceert op die manier nieuwe technieken. Een hele verademing als je weet tegen welke wachtlijsten en beperkte middelen wij elke dag aanlopen. In zo’n context ontstaat de neiging om altijd op het scherpst van de snee te moeten werken en geen tijd te nemen voor verdieping. De tool is met andere woorden 1 ding, de gevolgen voor de sfeer in de groep iets anders.”

De methodiek bevalt zo erg dat er zelfs plannen zijn om er meer mee te doen.

“Los van het financiële, waar we dan met de commerciële ontwikkelaar van het pakket een oplossing moeten voor vinden, denken we eraan om over het Keuzekompas in gesprek te gaan met de jeugdrechters. In het nieuwe jeugddecreet uit 2019 wordt veel meer ingezet op een bredere kijk op de jongere. En dus pleiten we ervoor om ook gerechtelijke maatregelen uit te spreken die het best aansluiten op wat die jongere nodig heeft. We willen met ons team nadenken of we een traject van 10 uur Keuzekompas eventueel kunnen aanbieden aan jongeren.  Want actief en onder begeleiding nadenken over welke talenten je in de toekomst zal inzetten, daar kan toch niemand iets tegen inbrengen?”